Kleurenblind

Denkt dat u kleurenblind bent of wilt u meer informatie? Ooghulp informeert u graag over de oorzaak, soorten kleurenblindheid, symptomen en behandeling.

Wat is kleurenblindheid?

Kleurenblindheid is een oogaandoening die het voor iemand moeilijk of zelfs onmogelijk maakt om verschillen tussen bepaalde kleuren te zien. Meestal gaat het om onvolledige kleurenblindheid, waarbij bepaalde tinten niet te onderscheiden zijn. Zoals bijvoorbeeld bij rood-groen kleurenblind zijn, de vaakst voorkomende vorm, waarbij iemand het verschil tussen rode en groene tinten niet (goed) ziet. Maar ook andere vormen zijn mogelijk, waarbij de mate van de beperking per persoon en per type kleurenblindheid varieert. Een onschuldig fenomeen, dat echter wel problemen in uw dagelijks leven kan veroorzaken, bijvoorbeeld bij het niet zien van de kleur van een verkeerslicht. Is het rood of groen? Ook in sommige beroepen is kleuren goed kunnen zien een vereiste, zoals voor treinmachinisten of piloten.

Wat ziet iemand die kleurenblind is?

Iemand die kleurenblind is kan bepaalde kleuren niet van elkaar onderscheiden, waardoor ze anders worden waargenomen dan de werkelijkheid. U bent dus eigenlijk niet blind voor kleur, maar u ziet de wereld in een beperkt kleurenpalet. In slechts 1 op de 30.000 gevallen, wordt de wereld in zwart-, wit- en grijstinten waargenomen. In dit geval is sprake van volledige kleurenblindheid (achromatopsie).

Maar hoe komt het dat iemand kleurenblind is? In het netvlies zitten lichtgevoelige cellen in de vorm van kegeltjes en staafjes, waarmee kleur en licht worden waargenomen. Er zijn drie soorten kegeltjes die elk reageren op een eigen fotopigment: rood, groen of blauw. Door de samenwerking van deze kegeltjes en de signalen die ze naar de hersenen afgeven, is elke kleur te zien. Wanneer één of meerdere soorten kegeltjes niet goed functioneren, ontstaat er een stoornis in het zien van kleuren.

Soorten kleurenblindheid

Een normaal kleurenzicht wordt aangeduid met de term trichromatopsie. Het slechter functioneren van de kegeltjes resulteert in kleurenblindheid (ook wel daltonisme genoemd). Aangeboren kleurenblindheid is onder te verdelen in meerdere types:

• Anomale trichromatopsie: mensen met dit type kunnen weliswaar alle kleuren zien, maar ervaren kleurenzwakte door slecht functionerende kegeltjes. Bij zwakkere groene kegeltjes spreken we van deuteranomalie, bij rode kegeltjes noemt men dat protanomalie, terwijl bij tritanomalie de blauwe kegeltjes niet optimaal functioneren.
• Dichromatopsie: is de officiële benaming als één van de drie typen kegeltjes niet goed werkt, waardoor men de kleuren rood en groen verwart. Bij de groene kegeltjes wordt dat deuteranopie genoemd, en bij de rode kegeltjes spreekt men van protanopie. Bij tritanopie zien mensen geen verschil zien tussen blauw en geel door slecht werkende blauwe kegeltjes.
• Monochromatopsie: is een zeldzame aandoening waarbij maar één type kegeltjes voldoende functioneert. Dit resulteert in een zeer slecht zicht en vaak ook in lichtschuwheid.
• Achromatopsie: is een extreem zeldzame vorm van kleurenblindheid, waarbij men alleen zwart-, wit-, en grijstinten ziet. Deze vorm komt slechts bij 1 op de 30.000 mensen voor. Bij achromatopsie bent u volledig kleurenblind.

Oorzaken van kleurenblindheid

Kleurenblindheid is meestal erfelijk, maar kan soms ook op latere leeftijd ontstaan door externe oorzaken, zoals medicijngebruik, beschadiging van de ogen, hartproblemen, infecties of zenuwaandoeningen. Door een afwijking in de kegeltjes en staafjes op het netvlies, wordt het waarnemen en versturen van licht naar de hersenen verstoord. Bij rood-groen kleurenblind zijn gaat het om een genetische fout in de rode of groene kegeltjes, terwijl het bij geel-blauw kleurenblindheid om de blauwe kegeltjes gaat.

Naast erfelijke factoren kunnen storingen in kleurwaarneming ontstaan door oogziektes zoals maculadegeneratie of glaucoom. Maar ook tal van andere ziektes, zoals diabetes, Alzheimer, ziekte van Parkinson, leukemie en alcoholisme kunnen van invloed zijn op het zicht. In Nederland komt kleurenblindheid bij mannen veel vaker voor dan bij vrouwen: één op de twaalf mannen tegen één op de 240 vrouwen. Dat uitzonderlijke verschil is te verklaren doordat kleurenblindheid doorgaans via het mannelijke X-chromosoom wordt doorgegeven. Hierdoor kan kleurenblind zijn erfelijk zijn. Kleurenblindheid is niet te genezen, maar u kunt er goed mee leren leven.

Symptomen of klachten van kleurenblind

De symptomen van kleurenblindheid zijn vrij voor de hand liggend, u ziet kleur minder goed en kunt soms kleuren zelfs niet succesvol onderscheiden. De klachten die u hiervan ervaart kunnen een stuk uiteenlopender zijn. U kunt in het dagelijks leven soms moeite hebben met het combineren van kleuren, bijvoorbeeld bij kleding, of het beoordelen van fruit, groenten of vlees. Maar ook het werken met een wegenkaart of grafieken of het herkennen van bepaalde medicijnen kan lastig zijn. In het verkeer kan kleurenblindheid zelfs erg gevaarlijk worden, bijvoorbeeld wanneer u de kleur van een verkeerslicht niet goed kunt zien. Gelukkig wordt tegenwoordig meer rekening gehouden met kleurenblindheid. Door belangrijke verkeerslichten en -borden te voorzien van duidelijke vormen of geluiden worden gevaarlijke situaties voorkomen.

Behandeling van kleurenblind/Wat te doen tegen kleurenblindheid?

Kleurenblindheid is niet te genezen, maar dat wil niet zeggen dat er geen hulpmiddelen zijn, die het leven een stukje makkelijker kunnen maken. Om er zeker van te zijn of u kleurenblind bent, kunt u een van de vele online tests gebruiken. Een daarvan is de Ishihara test, een bekende rood-groen kleurenblind test, waarbij u naar gekleurde platen kijkt waarin cijfers zijn verwerkt. Mensen met goed zicht zien de cijfers makkelijk, maar voor kleurenblinden is dat een stuk lastiger. Toch bieden kleurenblind testen op internet geen medisch advies en zijn ze niet altijd even betrouwbaar. Door uw ogen te laten testen door een specialist weet u zeker of u kleurenblind bent en wat dat voor u kunt betekenen.

Tegenwoordig zijn er innovatieve lenzen en brillen voor kleurenblinden verkrijgbaar. Een kleurenblind bril kopen of speciale contactlenzen voor daltonisme bieden ondersteuning bij het onderscheiden van kleuren. Lenzen of een bril voor kleurenblindheid zorgen ervoor dat kleuren helderder en duidelijker worden en u ziet meer kleurvariatie en contrast. Tevens zijn er steeds meer digitale oplossingen beschikbaar, zoals apps, die kleuren kunnen benoemen. Blijf niet langer rondlopen met de klachten van kleurenblindheid en profiteer volop van de mogelijkheden die er voor kleurenblinde mensen zijn.

Waarom Ooghulp

Twijfelt u of u kleurenblind bent of wilt u meer informatie? Dan bent u bij Ooghulp aan het juiste adres! Ooghulp is een platform dat patiënt en kliniek met elkaar verbindt. Helaas lopen de wachttijden vaak hoog op. Gelukkig werken vele klinieken samen met Ooghulp waardoor het makkelijker wordt voor u om snel geholpen te worden. Gebruik ons platform, maak snel een afspraak en omzeil lange toegangstijden!

Twijfelt u of u hulp nodig hebt? Neem telefonisch contact met ons op om meer informatie te ontvangen over kleurenblindheid en uw symptomen. Of bekijk onze contactpagina hoe u snel een afspraak kunt inplannen.